Preventie en veranderkunde bij FC Utrecht

Door Bloys Sebregts en Bregje Titulaer, adviseurs Zorg & Gezondheid OchtendMensen, oktober 2022

Op vrijdag 30 september had de marktgroep Zorg & Gezondheid van OchtendMensen een masterclass. Elke marktgroep bij OchtendMensen volgt twee keer per jaar een masterclass, waarin een verdiepingsslag gemaakt wordt met praktijkcases, organisaties worden bezocht of workshops worden gevolgd door experts uit het veld. Ben jij nieuwsgierig hoe wij veranderkunde combineerden met preventieve gezondheid en FC Utrecht? Lees dan verder! 

Deze dag stond in het teken van ‘Preventie in relatie tot gezondheid’. De organisatie ‘JOGG – gezonde jeugd gezonde toekomst’ stond centraal in de casus die we behandelden, waarbij we het thema veranderkunde toepasten. Omdat FC Utrecht partner is van JOGG, waren we te gast in het FC Utrecht-stadion – en kregen we uiteraard een rondleiding in het stadion.

Actualiteit in preventie

We begonnen de dag met een stukje actualiteit. Wat lees je momenteel in de krant als het gaat om preventie? Gezond eten, genoeg bewegen, vroegtijdige opsporing van kanker, STOPtober en een helm of gordel in het verkeer zijn zo een aantal thema’s die de revue passeerden. En ook als je de krant niet leest, ontkwam je de afgelopen twee jaar niet aan preventie van verspreiding van het coronavirus. Het gesprek eindigde met de vraag: hoe ver gaan we met preventie in verhouding tot de kosten en belastbaarheid in de zorg?  

Veranderkunde in kleuren

Bij preventie speelt het veranderen van bestaand gedrag een belangrijke rol. Hoe veranderen mensen eigenlijk? Welke belangen spelen een rol? En welke methode pas je daarin het beste toe? Babette Richter (Adviseur Leadership en Change TwynstraGudde) nam ons mee in het gedachtegoed van veranderkunde: het kleurenmodel van De Caluwe beschrijft vijf verschillende perspectieven op veranderen. Daarna pasten we deze kennis toe in de praktijk: we bedachten in subgroepen per veranderkleur toepasselijke vragen, bespraken kenmerken en herkenbare uitspraken die passen bij de kleuren.

De veranderkleuren van De Caluwé

JOGG en FC Utrecht

Na de theorie hebben we de geleerde lessen over veranderkunde mogen toepassen op een casus van JOGG. JOGG bouwt aan een lokale, landelijke en internationale samenwerking om de leefomgeving van kinderen en jongeren gezonder te maken. Meer dan 200 gemeenten in Nederland werken op dit moment integraal aan een gezondere omgeving met de JOGG-aanpak. Maar in plaats van op het gemeentehuis, stonden we vandaag bij FC Utrecht. Naast gemeenten, werkt JOGG namelijk ook samen met kennisinstellingen, het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en zelfs betaalde voetbalorganisaties als FC Utrecht. Samen zetten zij zich in voor gezondere voeding en meer bewegen op school, in de buurt en bij de sportvereniging. 

Voordat we dieper ingingen op het verandervraagstuk van JOGG, was het eerst tijd voor een rondleiding; je bent tenslotte niet elke dag in het spelershonk van FC Utrecht. Van kleedkamer tot het vers gemaaide gras; alles kwam voorbij! We leerden hoe preventie een rol speelt bij een grote voetbalclub en uiteraard eindigden we in het enige echte supporterscafé. Vol enthousiasme gingen we vervolgens weer de inhoud in.

Vraagstuk en diagnose: welke veranderkleur zet je in?

Koos Leeuw, programmamanager Buurt, en Patty Scholten, programmamanager Gezonde Omgeving, namen ons mee in het verandervraagstuk van JOGG. Daarna was het aan ons om met behulp van het verandercanvas een diagnose te stellen en de kern van het verandervraagstuk te bepalen. 

De juiste diagnose van het vraagstuk is van groot belang. Want alleen dan kan de meest kansrijke veranderstrategie én interventie worden bepaald. Het kleurenmodel van De Caluwé gebruikten wij om het vraagstuk vanuit de verschillende veranderkleuren te benaderen. Dit deden wij door achtereenvolgend vragen te stellen die passen bij elke veranderkleur.

We kwamen tot de conclusie dat een vraagstuk soms een bepaalde kleur heeft, maar dat het dan kan helpen om bewust een andere veranderkleur toe te passen. Daarnaast helpt het ook om te weten welke veranderkleur je eigen voorkeurskleur is. Wil je daar ook achter komen? Doe dan de kleurentest van TwynstraGudde.