Kansengelijkheid is een veelgehoorde term in zowel het publieke als politieke debat. De term wordt vaak gekoppeld aan onderwijs. Waar sommigen zeggen dat onderwijs de grote gelijkmaker zou moeten zijn, wijzen anderen erop hoe het huidige onderwijs(systeem) kansenongelijkheid soms juist in de hand werkt. Bij het lezen van artikelen en boeken over kansengelijkheid valt één ding op: wat kansengelijkheid is, wordt door verschillende mensen op verschillende manieren geïnterpreteerd. Mogen we bijvoorbeeld ongelijk behandelen om gelijke uitkomsten te realiseren, of staat dat juist haaks op het uitgangspunt van gelijke kansen? Waarop moet een kans worden gemaakt? Wat is gelijkheid in deze context? Reden voor de jonge professionals van de marktgroep Onderwijs van OchtendMensen om te duiken in dit thema.
Verschillende perspectieven op kansengelijkheid
De adviseurs van de marktgroep Onderwijs verdiepen zich een half jaar in het thema kansengelijkheid, onder meer om het inhoudelijke werkveld van onze opdrachtgevers nog beter te leren kennen. Door middel van gastbezoeken van onder meer Patty Huijbers van de Gelijke Kansen Alliantie en Mascha Enthoven en Lina Borsten van het lectoraat De Pedagogische Opdracht kijken wij vanuit verschillende perspectieven naar kansengelijkheid. Op 20 september 2024 volgden wij een masterclass die geheel in het teken stond van kansengelijkheid. We brachten een bezoek aan het Zuider Gymnasium in Rotterdam-Zuid en volgden een college van Mieke van Diepen, auctor Kansrijk Onderwijs.
In deze blog vertelt OchtendMens Marieke Gille over deze masterclass.
_______________________________________________________________________________________________________________________
Het bezoeken van een gymnasium was niet het eerste waar ik aan dacht bij een masterclass waarin kansengelijkheid centraal staat. Sterker nog, ik vond het gek en lichtelijk ongemakkelijk om mij op een gymnasium te verdiepen in dit onderwerp.
Al snel bleek het Zuider Gymnasium echter niet zomaar een gymnasium, maar een echt stadsgymnasium met kinderen met uiteenlopende achtergronden. De school is gevestigd in een oud ziekenhuis waarvan de sporen nog steeds goed zichtbaar zijn. De plafonds in de gangen tonen de afmetingen van de voormalige slaapkamers van verpleegkundigen en in de aula staat nog steeds de ketel die het ziekenhuis centraal verwarmde.
Niet alleen het gebouw van het Zuider Gymnasium blijkt speciaal, maar ook de onderwijsvisie en de leerlingpopulatie van de school zijn bijzonder. Zo kunnen leerlingen op het Zuider Gymnasium een individuele route door hun opleiding volgen, waarmee zij bijvoorbeeld verdiepende vakken kunnen volgen of alvast kunnen proefstuderen aan een universiteit.
Door goed en gepersonaliseerd onderwijs te bieden, probeert het Zuider Gymnasium leerlingen te motiveren die in eerste instantie denken dat succes niet voor hen is weggelegd. En met een specialisatie in hoogbegaafdheid streeft de school ernaar hoogbegaafde leerlingen te trekken die dikwijls ongemotiveerd zijn en zich vaak miskend voelen. Dit alles met succes: het AD schreef in 2018 dat andere scholen in het stadsdeel Rotterdam-Zuid slechts kunnen dromen van de gemixte leerlingpopulatie van het Zuider Gymnasium. Op het Zuider Gymnasium zitten het kind van een politicus en het kind van een werkloze samen in de klas. ‘’Dít is de maatschappij’’, vertelt rector Linda Waals in het AD-artikel.
De masterclass werd afgetrapt met een korte introductie op kansengelijkheid die uitmondde in de vraag: wat is jouw persoonlijke verbinding met dit thema? De antwoorden van mijn collega’s liepen uiteen. Eén collega vertelde dat zij na het behalen van haar vwo-diploma graag een hbo-opleiding wilde doen, maar door haar omgeving werd overgehaald om toch een wo-opleiding te volgen. Een andere collega vertelde hoe zij zich graag in haar werk wil inzetten voor kansengelijkheid, maar dit moeilijk vindt omdat het zo’n groot en omvattend thema blijkt. Ook vertelden collega’s geraakt te zijn door het boek ‘Misschien moet je iets lager mikken’ van Milio van de Kamp dat wij ter voorbereiding op de masterclass hebben gelezen. In dit boek legt Milio van de Kamp bloot hoe kansenongelijkheid en armoede er in de praktijk uit kunnen zien en hoe zeer dit in kleine details kan zitten.
Na deze introductie en een rondleiding door de school, gaf Mieke van Diepen een gastcollege over kansrijk onderwijs. Vaak wordt er gedacht dat iemands ambitie en iemands potentie samen iemands plek in de samenleving bepalen.
Iemands ambitie is echter onlosmakelijk verbonden met iemands achtergrond. Waar je vandaan komt en wat je meekrijgt in je omgeving – materieel en immaterieel – heeft invloed op je ambities en daarmee op jouw plek in de maatschappij. Ook de leerkansen die iemand geboden worden, hebben invloed op de plek in de maatschappij. Ambitie en potentie zijn dus geen vaststaande gegevens. Met meer leerkansen ontwikkel je meer potentie, meer ambitie en beland je op een passendere plek in de samenleving.
Waar het om leerkansen gaat, is er een onmiskenbare rol weggelegd voor het onderwijs. Kansrijk onderwijs creëert leerkansen en leert leerlingen ook om deze kansen te benutten. Nu is alleen weer de vraag: waar moet een school een kans op bieden? Gaat het om leerkansen bieden om op een zo ‘hoog’ mogelijke plek te komen? Of gaat het om leerkansen bieden om op een zo passend mogelijke plek te komen?
De boodschap van Mieke is helder: onderwijs moet leerlingen leerkansen bieden en hen ondersteunen in het benutten van deze leerkansen, waarbij leerlingen keuzes leren maken voor wat zij écht willen en die bij hun interesses en competenties passen. Kansrijk onderwijs is onderwijs waarin leerkansen worden geboden met het oog op een passende vervolgstap in de (school)loopbaan. Door elke leerling leerkansen te bieden, creëren we een eerlijker speelveld op de kansen in het onderwijs.
Het Zuider Gymnasium blijkt een mooi voorbeeld van een school die succesvol werkt aan kansrijk onderwijs voor al haar leerlingen. Onder meer door gepersonaliseerd onderwijs te bieden en door te investeren in de relatie tussen de leerling en de leraar, probeert de school elke leerling de leerkansen te bieden die hem/haar/hen op weg helpen naar een passende vervolgstap in de (school)loopbaan.
Meer weten?
Ben je benieuwd wat de marktgroep Onderwijs van OchtendMensen nog meer doet? Leer ons kennen via een inhousedag!